Reviewer in Fil. Kasaysayan Ng dula

Paglakad ng Estrella at ng Birhen

Pinetencia

Carillo

Puteje

Juego de Prenda

Bulaklakan

Pananapatan

Moriones

Dali Alay(Flores De Mayo)

 Pangangaluwa

Panuluyan

Tibag

Santacrusan

Papuri/Puton

Dula sa panahon ng amerikano

Sarsuwela

               Ayon sa mga mananalaysay, ang matatawag na tunay na uri ng dula ay nagsisimula sa mga unang taon ng pananakop ng mga amerikano. Bagaman may mga dulang napanood at pinaglibangan ang mga katutubong pilipino, masasabing hindi pa ito ganap na dula sa kadahilan hindi ito nagtataglay ng pinakamalalim na pangarap ng isang bansa,di rin ito naglalarawan ng sariling kaugalian o naglalahad ng buhay o pagpupunyagi ng isang katutubo.

               Ang pagdating ng mga kastila sa pilipinas ang nagbigay ng panibagong sangkap sa mga katutubong dula. Ang mga dulang kagaya ng komedya ay naimpluwensyahan ng mga kastila upang mapalaganap ang kristiyanismo sa kapuluan.

                Ang dula sa ating bansa ay kasintanda ng kasaysayan ng pilipinas. Bahagi na ito ng ating tradisyon. Mga tradisyong nagbibigay ng pagkakakilanlan sa mga pilipino. Ngunit iisa ang layunin ng mga mandudula; ang aliwin ang mga mamamayang pilipino at higit pa sa lahat, bigyang buhay ang mga pangyayari sa kanilang buhay.

Mga uri ng Dulang

Pantanghalan sa Pilipinas

      Naririto ang ilan sa mga uri ng dulang pantanghalan:

• Senakulo- isang dula kung saan ipinakita ang naging buhay ni kristo tulad ng pagpaparusa sa kanya na kanyang ikinamatay(pagputong ng koronang tinik at pagpako sa krus) hanggang sa kanyang muling pagkabuhay.

• Tibag- mas kilala sa tawag na santakrusan. Isa itong dula ukol sa paghahanap ng reyna sa krus ni kristo. Ito ay kadalasang ginaganap tuwing buwan ng Mayo.

•Panuluyan- Isang pamaskong pagtatanghal kung saan isinasadula ang unang Pasko na nangyari sa Bethlehem. Ang mag-asawang Jose at Maria ay naghanap ng matutuluyan upang isilang ang Mesiyas na si Jesus. Karaniwan, may tatlong bahay na kakatukan ng pinto ang mag-asawa ngunit walang magpapatuloy ng sabsaban.

• Moro-moro – isang dula noong panahon ng mga kastila. Ang moro-moro o komedya ay isang adaptasyon mula sa dula sa Europa na Comedia de Capa y Espada. Ang moro-moro ay natatangi sapagkat ito ay isang dula tungkol sa tunggalian ng mga kristiyano at Muw8 lang

slim.

• Sarsuwela- Isang dulang may kantahan at sayawan, na mayroon isa hanggang limang kabanata, at nagpapakita ng sitwasyon ng Pilipino na may kinalaman sa mga kwento ng pag-ibig at napapanahong isyu. Ito rin ay tinatawag na Zarzuela, Dulang inawitan, Dulang hinonihan, drama-lirico at operatta. 

Mga uri ng Dula Ayon

Sa Anyo

Ang tulang dula o dulang pantanghalan ay ang kahit anumang drama na sinulat bilang isang berso para wikain. Narito ang mga uri ng dula ayon sa anyo:

• Komedya- isang uri ng dula na naglalayong magbigay ng kawilihan sa mga manonood sa pamamagitan ng masining at nakakatuwang pagganap ng mga pangunahing tauhan. Masaya ang wakas nito. Naaayos ang kaguluhan o tunggalian bago matapos ang dula.

•Melodrama- ginagamit ang melodrama sa mga dulang sinasabayan ng musika. Dito, malungkot sa simula ngunit nagiging masaya ang pagwawakas. Isang halimbawa nito ang “Sarimanok” na isinulat ni April Ann C. Perdiguerra.

• Trahedya- Kabaliktaran ng komedya ang trahedya sapagkat ang dulang ito ay malungkot at nauuwi sa pagkatalo o pagkamatay ng bida o pangunahing tauhan. Ito ay naglalahad ng kalunos-lunos na pangyayari sa buhay ng tao. Ang dulang “Ang Ama” ay isang halimbawa ng trahedya.

•Parsa- May layunin ang dulang ito na magpatawa at libangin ang mga manonood. Ang mga sitwasyon ay katawa-tawa, maging ang mga kilos at pananalita ng mga tauhan. Ang parsa ay mga magkakadugtong-dugtong na mga pangyayaring nakakatawa.

 Saynete- ito ay isang uri ng dulang naglalahad ng isang lugar o di kaya ay naglalarawan ng pag-uugali ng tao. Ito ay mayroon ding layuning magpasaya o magpatawa sa mga manonood.

Mga Elemento ng

DulangPantanghalan

• Iskrip o nakasulat na Dula- Ito ang kaluluwa ng isang dula; lahat ng bagay na isinasaalang-alang sa dula ay naayon sa isang iskrip; walang dula kapag walang iskrip.

• Gumaganap o Aktor- Ang mga gumaganap na nagbibigay-buhay sa mga tauhan sa iskrip; sila ang bumibigkas ng dayalogo; nagpapakita ng ibat ibang damdamin; at kumikilos sa kabuuan ng dula.

• Tanghalan- anumang pook na pinagpasyahang pagtanghalan ng isang dula. Halimbawa, Tanghalan ang tawag sa kalsadang pinagtanghalan ng isang dula, tanghalan ang silid na pinagtanghalan ng mga mag-aaral sa kanilang klase.

• Tagadirehe o Direktor- nagpapakahulugan sa isang iskrip; siya ang nag-iinterpret sa iskrip mula sa pagpasya sa itsura ng tagpuan, ng damit ng mga tauhan hanggang sa paraan ng pagganap at pagbigkas ng mga tauhan.

 Manonood- hindi maituturing na ang dula ang isang binansagang pagtanghal kung hindi ito napanood ng ibang tao; hindi ito maituturing na dula sapagkat ang layunin ng dula’y maitanghal; at kapag sinasabing maitanghal dapat mayroong magkasaksi o makapanood.

•Banghay- ito ang basehan ng kayarian; tumutukoy ito sa masining  na pagkakasunod-sunod ng mga magkakaugnay na pangyayari. Hinahati-hati ang buong banghay ng dula sa mga yugto o bahagi at ang bawat yugto asy nahahati naman sa bawat tagpo o eksena.

• Epektong pantunog- hindi magiging maganda ang dula kung walang epektong pantunog. Ito ay angkop na nagbibigay ng ganda at kasiningan ng dula upang lalo itong maunawaan at maramdaman ng mga tagapanood.

Mga bahagi ng Dulang

Pantanghalan

• Yugto – Bahaging tumutukoy sa paghahati ng Dula

• Tanghal- Bahaging tumutukoy sa paghahati ng yugto kung kinakailangang magbago ng ayos ng tanghalan.

• Tagpo – Ito ang paglabas-masok sa tanghalan ng mga tauhang gumaganap sa dula