BT của nhóm 1 kinh tế 30A2
-----------------------------------------------------------------
Hợp đồng trong Tư pháp quốc tế (HĐTPQT) là hợp đồng dân sự có yếu tố nước ngoài, trong đó: các chủ thể hợp đồng có quốc tịch khác nhau; hợp đồng được ký kết ở nước ngoài; đối tượng của hợp đồng là tài sản ở nước ngoài; sự kiện pháp lý làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt quan hệ hợp đồng xảy ra ở nước ngoài. HĐTPQT rất đa dạng, ví dụ: hợp đồng trong quan hệ dân sự, hợp đồng tín dụng quốc tế, hợp đồng lao động quốc tế, hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế...
Cách thức giải quyết xung đột pháp luật (XĐPL) về hợp đồng (HĐ) theo quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành:
1. Giải quyết XĐPL về hình thức của HĐ:
Đ770 BLDS quy định: "Hình thức của HĐ phải tuân theo pháp luật của nước nơi giao kết HĐ". Quy định này là phù hợp với nhu cầu thực tế. Nó cho phép các bên tham gia ký kết HĐ tiến hành một cách thuận tiện các thủ tục về hình thức tại nơi ký kết HĐ mà Pháp luật (PL) nơi ký kết HĐ yêu cầu. Bên cạnh đó, quy định này cũng nhằm bảo vệ quyền lợi của các chủ thể trong HĐ; bảo vệ quyền lợi của quốc gia nơi giao kết HĐ. Nhưng cũng có sự khó khăn trong sự xác định nơi giao kết HĐ là nơi nào . Trong trường hợp HĐ được giao kết ở nước ngoài mà vi phạm hình thức HĐ thì vẫn có hiệu lực về hình thức HĐ tại VN nếu hình thức HĐ đó không trái với quy định của PL CHXHCN VN .
Ngoại lệ của nguyên tắc xác định PL điều chỉnh hình thức của HĐ (hình thức của HĐ phải tôn trọng PL VN mặc dù được ký kết ở nước ngoài): (i) hình thức của HĐ liên quan đến việc xây dựng hay chuyển giao quyền sở hữu công trình, nhà cửa và các bất động sản khác trên lãnh thổ VN (Đ770.2 BLDS); (ii) những trường hợp HĐ được giao kết gián tiếp (mạng, thư điện tử...) thì hình thức của HĐ được xác định theo Đ771 BLDS: tuân theo PL của nước nơi cư trú của cá nhân hay nơi có trụ sở chính của pháp nhân là bên đề nghị giao kết HĐ; (iii) một số loại HĐ PL VN quy định phải bằng văn bản mới có giá trị pháp lý: HĐ mua bán hàng hóa quốc tế, HĐ mua bán nhà ở, HĐ thuê tài sản...
2. Giải quyết XĐPL về nội dung của HĐ:
Điều 769 BLDS quy định: "Quyền, nghĩa vụ của các bên theo HĐ dân sự được xác định theo PL của nước nơi thực hiện HĐ nếu không có thỏa thuận khác". Như vậy, BLDS VN đã cho phép các bên lựa chọn PL áp dụng cho HĐ và các bên có quyền lựa chọn luật vào bất kỳ thời điểm nào: giao kết HĐ hay sau đó như trong quá trình tranh tụng tại tòa chẳng hạn... Thường các bên chọn PL của một nước liên quan đến HĐ, nhất là PL của nước mà một bên trong hợp đồng có quốc tịch. Tuy nhiên, các bên còn có quyền chọn luật của một nước không có quan hệ nào với HĐ. Các bên còn có quyền lựa chọn 2 hay nhiều PL để điều chỉnh HĐ. Ngoài ra, các bên có quyền lựa chọn những quy tắc không phải là pháp luật một nước hay tập quán quốc tế để điều chỉnh HĐ (PL VN không quy định nên có thể hiểu là không cấm các bên được lựa chọn). Ví dụ: Các bên có quyền chọn nguyên tắc HĐ Thương mại quốc tế hay những nguyên tắc Châu Âu về HĐ. Sở dĩ chúng ta nên cho phép các bên lựa chọn những nguyên tắc trên là vì: (i) HĐ là sự thỏa thuận giữa các bên do đó phải để họ tự định đoạt quan hệ của họ bằng hệ thống PL mà họ cho là hợp lý; (ii) PL thực chất của 1 nước là PL được thiết lập cho những quan hệ trong nước nên thường xuyên không phù hợp với quan hệ quốc tế; (iii) thông thường, bên nước ngoài không thích chọn luật VN còn bên VN không hài lòng khi bị ép buộc chọn luật nước ngoài.
