1.Khái niệm về phát triển
- Phát triển là tạo điều kiện cho con người sinh sống bất kỳ nơi đâu trong một quốc
gia hay trên cả hành tinh đều được trường thọ, đều được thoả mãn các nhu cầu
sống, đều có mức tiêu thụ hàng hoá và dịch vụ tốt mà không phải lao động quá cực
nhọc, đều có trình độ học vấn cao, đều được hưởng những thành tựu về văn hoá và
tinh thần, đều có đủ tài nguyên cho một cuộc sống sung túc, đều được sống trong
một môi trường trong lành, đều được hưởng các quyền cơ bản của con người và
được bảo đảm an ninh, an toàn, không có bạo lực.
2. Phát triển kinh tế và tăng trưởng kinh tế
- Phát triển kinh tế là yếu tố cơ bản, quan trọng nhất của sự phát triển nói chung.
Nhưng phát triển kinh tế không phải là mục đích tự thân và cũng không thể là vô
hạn. Nó phải phục vụ, thúc đẩy để đạt được các mục tiêu chung của sự phát triển.
- Để thực hiện tái sản xuất mở rộng, bất cứ nền kinh tế nào cũng đều phải bảo đảm
tăng trưởng và phát triển. Tuy nhiên, trong lý luận cũng như trong thực tiễn kinh tế,
đôi khi có sự lầm lẫn giữa tăng trưởng kinh tế và phát triển kinh tế, người ta dễ
đồng nhất hai khái niệm đó.
"Phát triển Kinh tế có thể hiểu là một quá trình lớn lên (hay tăng tiến) về mọi mặt
của nền kinh tế trong một thời kỳ nhất định. Trong đó bao gồm cả sự tăng thêm về
qui mô sản lượng (tăng trưởng) và sự tiến bộ về cơ cấu kinh tế - xã hội"
Nguồn: Kinh tế phát triển, tập I, trang 15. NXBTK.1999
- Tăng trưởng kinh tế, theo cách hiểu hiện đại, là việc mở rộng sản lượng quốc gia
tiềm năng của một nước, sự tăng lên không ngừng GNP tiềm năng thực (GNP thực
- là GNP đã được điều chỉnh theo sự thay đổi giá: GNP thực = GNP danh nghĩa-
Giảm phát của GNP)
Việc mở rộng khả năng kinh tế để sản xuất, nói một cách khác, đó là việc chuyển
dịch khả năng sản xuất ra phía ngoài qua thời gian, đó là tăng sản lượng, năng suất,
tiền công và những đại lượng quan trọng khác theo chiều hướng nhất định.
Tăng trưởng kinh tế được đo bằng tốc độ và quy mô
+ Tốc độ tăng trưởng được tính bằng tỉ lệ phần trăm thông qua việc so sánh quy mô
của hai thời kỳ. Quy mô của thời kỳ sau so với thời kỳ trước càng lớn thì tốc độ
tăng trưởng càng nhanh. Quy mô được biểu hiện bằng số lượng tuyệt đối, còn tốc
độ tăng trưởng được biểu hiện bằng số lượng tương đối. Quy mô của thời kỳ sau so
với thời kỳ trước càng lớn thì tốc độ tăng trưởng càng nhanh. Nhưng không phải
tốc độ tăng trưởng càng nhanh thì càng tốt!
+ Trong nền kinh tế, sự tăng trưởng chung thể hiện ở tốc độ tăng GNP và tốc độ
tăng GDP, mà chúng lại phụ thuộc vào tốc độ tăng giá trị sản lượng, sản lượng
thuần tuý của các ngành kinh tế. Nhưng tốc độ tăng của các ngành lại khác nhau
theo những quy luật nhất định. Vì thế, trong từng thời kỳ, nếu không bảo đảm được
các mối quan hệ có tính quy luật giữa các ngành, thì sẽ gây rối loạn trong nền kinh
tế, hạn chế sự phát triển chung của nền kinh tế.
- Như vậy, ta thấy: tăng trưởng kinh tế chưa phải là phát triển kinh tế. Tăng trưởng
kinh tế, mặc dù rất quan trọng, nhưng chỉ mới là điều kiện cần của phát triển kinh
tế. Điều kiện đủ của phát triển kinh tế là trong quá trình tăng trưởng kinh tế phải
bảo đảm được tính cân đối, tính hiệu quả, tính mục tiêu và tăng trưởng kinh tế
trước mắt phải bảo đảm tăng trưởng kinh tế trong tương lai.
