PHÂN TÍCH ĐỀ, LẬP DÀN Ý BÀI VĂN NGHỊ LUẬN
A. Mục tiêu bài học.
Giúp Hs:
- Nắm vững cách phân tích và xác định yêu cầu của đề bài, cách lập dàn ý cho
bài viết.
- Có ý thức và thói quen phân tích đề và lập dàn ý trước khi làm bài.
B. Chuẩn bị.
1. Gv: Đọc sách tham khảo, sách giáo viên, soạn giảng
2. Hs: nghiên cứu bài trước ở nhà.
C. Tiến trình bài dạy.
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ ( không )
3. Bài mới.
Hoạt động của Gv - Hs
- Gv yêu cầu hs chia thành 3
nhóm, mỗi nhóm chịu trách nhiệm phân
tích đề của 3 để trong sgk , cử người lên
trình bày, Gv nhận xét, chỉnh sửa.
- Gv chốt lại vấn đề.
- Gv yêu cầu 3 nhóm dựa vào kết
quả phân tích đề ở trên, hãy lập dàn ý
cho mỗi đề văn.
- Gv hướng dẫn hs thực hiện.
- Hs đọc phần ghi nhớ ở sgk.
- Yêu cầu hs làm tại lớp.
- Gv hướng dẫn, gợi ý để hs làm.
- Gv nhận xét, bổ sung.
Nội dung cần đạt
I. Phân tích đề
Đề 1.
Phân tích đề: Đây là dạng đề định hướng rõ các
nội dung nghị luận.
- Vấn đề cần nghị luận: Việc chuẩn bị
hành trang vào thế kỉ mới.
- Yêu cầu về nội dung: Từ ý kiến của Vũ
Khoan có thể suy ra:
+ Người Việt Nam có nhiều điểm mạnh: thông
minh nhạy bén với cái mới
+ Người Việt Nam cũng không ít điểm yếu:
thiếu hụt về kiến thức cơ bản, khả năng thực hành và
sáng tạo hạn chế.
+ Phát huy điểm mạnh, khắc phục điểm yếu là
thiết thực chuẩn bị hành trang vào thế kỉ XXI.
- Yêu cầu về phương pháp: sử dụng thao
tác lập luận bình luận, giải thích, chứng minh.
- Yêu cầu về tư liệu: dùng dẫn chứng
trong thực tế xã hội là chủ yếu.
Đề 2:
Phân tích đề.
- Vấn đề cần nghị luận: Tâm sự của HXH
trong bài Tự tình II
- Yêu cầu về nội dung: Nêu cảm nghĩ của
mình về tâm sự và diễn biến tâm trạng của HXH:
nỗi cô đơn, chán chường, khát vọng được sống hạnh
phúc…
- Yêu cầu về phương pháp: sử dụng thao
tác lập luận phân tích kết hợp với nêu cảm nghĩ.
- Yêu cầu về tư liệu: Dẫn chứng
thơ HXH là chủ yếu.
→ Phân tích đề là công việc trước tiên trong
quá trình làm một bài văn nghị luận. Khi phân tích đề,
cần đọc kĩ đề bài, chú ý những từ ngữ then chốt để xác
định yêu cầu về nội dung, hình thức và phạm vi tư
liệu.
II. Lập dàn bài.
Là sắp xếp các ý theo trật tự lô gích.
1. Xác lập luận điểm.
2. Xác lập luận cứ
Tìm những luận cứ làm sáng tỏ cho từng luận
điểm
3. Sắp xếp luận điểm, luận cứ.
a. Mở bài: Giới thiệu và định hướng
triển khai vấn đề.
b. Thân bài: Sắp xếp các luận điểm,
luận cứ trong luận điểm theo một trật tự lô gíc.
c. Kết bài: Tóm lược nội dung đã mình về tâm sự và diễn biến tâm trạng của HXH:
nỗi cô đơn, chán chường, khát vọng được sống hạnh
phúc…
- Yêu cầu về phương pháp: sử dụng thao
tác lập luận phân tích kết hợp với nêu cảm nghĩ.
- Yêu cầu về tư liệu: Dẫn chứng
thơ HXH là chủ yếu.
→ Phân tích đề là công việc trước tiên trong
quá trình làm một bài văn nghị luận. Khi phân tích đề,
cần đọc kĩ đề bài, chú ý những từ ngữ then chốt để xác
định yêu cầu về nội dung, hình thức và phạm vi tư
liệu.
II. Lập dàn bài.
Là sắp xếp các ý theo trật tự lô gích.
1. Xác lập luận điểm.
2. Xác lập luận cứ
Tìm những luận cứ làm sáng tỏ cho từng luận
điểm
3. Sắp xếp luận điểm, luận cứ.
a. Mở bài: Giới thiệu và định hướng
triển khai vấn đề.
b. Thân bài: Sắp xếp các luận điểm,
luận cứ trong luận điểm theo một trật tự lô gíc.
c. Kết bài: Tóm lược nội dung đã 4. Củng cố.
- Làm bài tập để củng cố.
- Gv chốt lại những ý chính của tiết học.
5. Dặn dò
- Học bài cũ
- Làm bài tập còn lại ở phần luyện tập.
Rút kinh nghiệm: ...........................................................
