Chủ nghĩa Mác-Lênin là đỉnh cao của tư duy nhân loại, thế giới quan, phương pháp luận khoa học và cách mạng. Hồ Chí Minh đi từ chủ nghĩa yêu nước đến chủ nghĩa Mác-Lênin. Chủ nghĩa Mác-Lênin là cơ sở thế giới quan và phương pháp luận của tư tưởng Hồ Chí Minh. Đối với Người, đến với chủ nghĩa Mác-Lênin cũng có nghĩa là đến với con đường cách mạng vô sản. Từ đây, Người thực sự tìm ra con đường cứu nước chân chính. Việc tiếp thu chủ nghĩa Mác-Lênin ở Hồ Chí Minh diễn ra trên nền tảng những tri thức văn hóa tinh túy và vốn chính trị, vốn hiểu biết phong phú, được tích lũy qua thực tiễn hoạt động đấu tranh vì mục tiêu cứu nước và giải phóng dân tộc. Từ những nhận thức ban đầu về chủ nghĩa Mác-Lênin, Hồ Chí Minh đã tiến dần tới những nhận thức lý tính, nghiên cứu chủ nghĩa Mác-Lênin sâu sắc hơn. Việc tiếp thu, vận dụng, phát triển chủ nghĩa Mác - Lê-nin của Hồ Chí Minh là cả quá trình gắn với hoạt động thực tiễn, kết hợp lý luận với thực tiễn, xuất phát từ những yêu cầu của thực tiễn. Người nhấn mạnh rằng, việc học tập, vận dụng chủ nghĩa Mác - Lê-nin, trước hết phải nắm vững "cái cốt lõi", "linh hồn sống" của nó là phương pháp biện chứng, học tập "tinh thần, lập trường, quan điểm và phương pháp của chủ nghĩa Mác-Lênin để áp dụng lập trường, quan điểm và phương pháp ấy mà giải quyết cho tốt những vấn đề thực tế trong công tác cách mạng của chúng ta". Người còn chỉ rõ: "Hiểu chủ nghĩa Mác - Lê-nin là phải sống với nhau có tình có nghĩa. Đến với chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng và quan điểm của Hồ Chí Minh có bước nhảy vọt lớn: kết hợp chủ nghĩa yêu nước với chủ nghĩa quốc tế vô sản, kết hợp dân tộc với giai cấp, độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội, nâng chủ nghĩa yêu nước lên một trình độ mới trên lập trường của chủ nghĩa Mác-Lênin. Trong suốt cuộc đời hoạt động của mình, Hồ Chí Minh luôn khẳng định: Chủ nghĩa Mác-Lênin là chủ nghĩa chân chính nhất, chắc chắn nhất, cách mệnh nhất. Đối với Người, chủ nghĩa Mác - Lê-nin là cơ sở thế giới quan, phương pháp luận khoa học để giải quyết những vấn đề do thực tiễn đặt ra.
Như vậy, chủ nghĩa Mác-Lênin đóng vai trò quan trọng, chủ yếu trong việc hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh, là một bộ phận hữu cơ, bộ phận cơ sở, nền tảng của tư tưởng Hồ Chí Minh. Không thể đặt tư tưởng Hồ Chí Minh ra ngoài hệ tư tưởng Mác-Lênin, hay nói cách khác, không thể tách tư tưởng Hồ Chí Minh khỏi nền tảng của nó là chủ nghĩa Mác-Lênin.
* Sự vận dụng và phát triển của chủ nghĩa Mác – Lênin:
- Nguyễn Ái Quốc đã tiếp thu chủ nghĩa Mác- Lênin như một lẽ tư nhiên, “một tất yếu khách quan và hợp với quy luật”. Vì thế chủ nghĩa Mác – Lênin là bộ phận văn hóa đặc sắc nhất của nhân loại, tinh túy nhất, cách mạng nhất, triệt để nhất và khoa học nhất.
- Nguyễn Ái Quốc đến với chủ nghĩa Mác – Lênin là tìm con đường giải phóng cho dân tộc.
- Người vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh theo phương pháp mác-xít và theo tinh thần phương Đông, không sách vở, không kinh viện, không tìm kết luận có sẵn mà tự tìm ra giải pháp riêng, cụ thể cho cách mạng Việt Nam.
