BÀI TẬP CHƯƠNG I
1. Trình bày tóm lược sự phát triển của hệ thống ngân hàng thương mại (NHTM)
• Thời kì sơ khai :
Từ 3500 năm đến 1800 năm trước Công nguyên là giai đoạn phát triển của các ngân hàng sơ khai. Nghiệp vụ ban đầu của nghề kinh doanh tiền tệ là nhận giữ tiền vàng và các loại tài sản có giá trị khác được thực hiển bởi các nhà kim hoàn, các lãnh chúa và các nhà thờ.. Dần dần, những người gửi tiền nhận thấy rằng họ có thể sử dụng các loại giấy tờ chứng nhận quyền sở hữu vàng để thanh toán. Đây là mầm mống đầu tiên của nghiệp vụ phát hành tiền giấy. Mặt khác, người giữ tiền cũng nhận ra là trong cùng một khoảng thời gian nhất định, có một số người đến đổi chứng thư lấy tiền nhưng cũng có những người khác lại gửi tiền vào. Điều này chứng tỏ người nhận giữ tiền vàng giờ đây chỉ cần dự trữ lượng tiền vàng với một tỷ lệ nhất định, phần còn lại sử dụng để cho vay. Đến đây, các ngân hàng bắt đầu tham gia vào quá trình cung ứng tiền.
• Từ thế kỳ V đến thế kỷ XVII :
Đây là giai đoạn phát triển và hoàn thiện các nghiệp vụ của một NHTM. Các nghiệp vụ ghi chép sổ sách, hình thành các số hiệu tài khoản, chi tiết đến đối tượng cho vay, mục đích cho vay cũng như nguồn vốn cho vay ra đời. Cũng trong thời kỳ này, hoạt động thanh toán bù trừ ở dạng sơ khai trong cùng một ngân hàng đã bắt đầu phát triển và sau đó là hoạt động thanh toán giữa các ngân hàng. Nghiệp vụ chuyển tiền và bảo lãnh hình thành vào khoảng cuối thế kỷ X. Từ thế kỷ XI - XVII nghiệp vụ chiết khấu thương phiếu bắt đầu phát triển. Cho đến thế kỷ XVII, các nghiệp vụ ngân hàng kinh doanh đã hoàn thiện, bao gồm :
• Nhận tiền gửi, cho vay.
• Phát hành tiền giấy có khả năng đổi ra vàng.
• Chiết khấu thương phiếu.
• Chuyển tiền, thanh toán bù trừ, bảo lãnh.
• Từ cuối thế kỷ XVIII đến cuối thế kỷ XIX
Các ngân hàng thực sự được công nhận như một doanh nghiệp kinh doanh trên lĩnh vực tiền tệ và phát hành tiền dưới dạng các chứng thư hay kì phiếu thay cho vàng. Khả năng chuyển đổi kì phiếu ra vàng rất dễ dàng làm cho nó được chấp nhận không hạn chế trong lưu thông như một hình thức tiền tệ. Tuy nhiên đến thế kỉ thứ XVIII, các ngân hàng bắt đầu lợi dụng ưu thế của mình để phát hành một khối lượng lớn các kì phiếu tách rời khỏi dự trữ vàng để cho vay, điều này đe dọa khả năng chuyển đổi ra tiền vàng của các kì phiếu được phát hành. Tình trạng này kéo dài gây sự bất ổn định trong lưu thông tiền tệ và nhà nước buộc phải can thiệp nhằm thiết lập trật tự và thống nhất cho việc phát hành tiền, đảm bảo an toàn cho các giấy chứng nhận nợ của ngân hàng. Kết quả của sự can thiệp là hệ thống ngân hàng bị chia thành hai nhóm:
• Nhóm thứ nhất là các ngân hàng được phép phát hành tiền giấy, được gọi là các Ngân hàng phát hành.
• Nhóm thứ hai bao gồm những ngân hàng còn lại, không được phép phát hành tiền mà chỉ làm trung gian tín dụng và trung gian thanh toán trong nền kinh tế, được gọi là Ngân hàng trung gian.
