a. Nội dung của quy luật giá trị
Quy luật giá trị là quy luật kinh tế cơ bản của sản xuất và trao đổi hàng hóa. Quy luật giá trị yêu cầu sản xuất và trao đổi hàng hóa phải dựa trên cơ sở hao phí lao động xã hội cần thiết.
+ Yêu cầu đối với sản xuất: Hao phí lao động cá biệt phù hợp với hao phí lao động xã hội cần thiết.
+ Yêu cầu đối với lưu thông: Phải thực hiện theo nguyên tắc ngang giá
- Giá cả hàng hóa trên thị trường lên xuống xung quanh giá trị của hàng hóa và trở thành cơ chế tác động của quy luật giá trị.
b. Tác động của quy luật giá trị
- Thứ nhất: điều tiết sản xuất và lưu thông hàng hóa.
+ Điều tiết sản xuất: Thông qua sự biến động của giá cả hàng hoá trên thị trường quy luật giá trị điều tiết, phân bổ một cách tự phát sức lđ, vốn, KHCN, tài nguyên từ những ngành có giá cả thấp sang những ngành có giá cả caoNhư vậy: người sx thường căn cứ vào giá cả thị trường để điều tiết sx tập trung vào những gì mà thị trường đang thiếu
+ Điều tiết lưu thông: thông qua biến động của giá cả trên thị trường quy luật giá trị điều tiết từ nơi giá cả thấp đến nơi có giá cả cao
- Thứ hai: kích thích cải tiến kỹ thuật, hợp lý hóa sản xuất, tăng năng suất lao động, thúc đẩy lực lượng sản xuất xã hội phát triển
+ Do tác động của cạnh tranh nên tất cả các sản xuất luôn có xu hướng tìm cách sản xuất hang hóa có giá trị cá biệt thấp hơn so với giá trị xã hội muốn vậy họ buộc phải ứng dụng các thành tựu KHKT hợp lý hóa sản xuất để nâng cao năng xuất lao động. Do đó có thể nói quy luật giá trị thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển
- Ba là, thực hiện sự lựa chọn tự nhiên và phân hoá người lao động thành kẻ giàu, người nghèo
+ Những người sản xuất hàng hóa nào có mức hao phí lao động cá biệt thấp hơn mức hao phí lao động xã hội cần thiết, khi bán hàng hóa theo mức hao phí lao động xã hội cần thiết thì sẽ thu được nhiều lãi, sẽ giàu lên qua đó tạo điều kiện để tiếp tục mở rộng quy mô sản xuất.
+ Ngược lại những người sản xuất hàng hóa nào có mức hao phí lao động cá biệt cao hơn mức hao phí lao động xã hội cần thiết thì sẽ chịu thiệt, bị thu hẹp sản xuất dần dần và kết quả là bị nghèo đi.
VD: Những người làm ăn hiệu quả sẽ trở thành ông chủ và trở thành nha tư bản còn ngược nếu làm ăn thua nỗ thì sẽ bị phá sản và trở thành người làm thuê và khi đó sẽ có sự phân hóa thành kẻ giàu người nghèo giữa nhà tư bản và kẻ đi làm thuê.
Như vậy, quy luật giá trị hoạt động đã phân chia xã hội thành hai cực, một cực gồm những người giàu có, một cực gồm những người nghèo khổ bao gồm người lao động và các chủ sản xuất bị phá sản… Đây cũng là một trong những nguyên nhân làm xuất hiện quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa, cơ sở ra đời của chủ nghĩa tư bản.
