Câu 12: Thế nào là pháp chế XHCN? Mối quan hệ giữa Pháp chế và Pháp luật?
Trả lời:
+ Pháp chế xã hội chủ nghĩa:
Xét về mặt bản chất và ý nghĩa xã hội: pháp chế XHCN là yêu cầu về sự hiện diện của một hệ thống pháp luật cần và đủ để điều chỉnh các quan hệ xã hội, làm cơ sở cho sự tồn tại một trật tự pháp luật và kỉ luật; là sự tuân thủ và thực hiện đầy đủ pháp luật trong tổ chức và hoạt động của nhà nước, của các cơ quan, đơn vị, tổ chức và đối với công dân.
Xét về mặt hình thức: pháp chế XHCN là một chế độ đặc biệt của đời sống chính trị - xã hội. Trong đó tất cả các cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, nhân viên nhà nước, nhân viên các tổ chức xã hội và mọi công dân đều phải tôn trọng và thực hiện pháp luật một cách nghiêm chỉnh, triệt để và chính xác.
+ Pháp chế và pháp luật là 2 khái niệm có quan hệ chặt chẽ với nhau, chúng là những khái niệm gần gũi nhưng không đồng nhất.
Pháp luật là hệ thống quy phạm do nhà nước ban hành hoặc thừa nhận để điều chỉnh các quan hệ xã hội. Còn pháp chế là phạm trù thể hiện những yêu cầu, đòi hỏi với các chủ thể tôn trọng và thực hiện đúng pháp luật. Như vậy, pháp luật là tiền đề của pháp chế. Nhưng có pháp luật chưa hẳn đã có pháp chế. Pháp luật ban hành ra mà không được tuân thủ, thi hành hoặc dù nó được thi hành nhưng pháp luật ấy có nhiều thiếu sót, mâu thuẫn thì xã hội sẽ rơi vào tình trạng vô pháp chế, trật tự kỉ cương trong xã hội sẽ bị đảo lộn. Hậu quả là xã hội không thể phát triển một cách bình thường, các quyền và lợi ích của công dân không được tôn trọng và đảm bảo. Kết luận có thể rút ra là: pháp luật chỉ có hiệu lực thực sự khi nó dựa trên cơ sở vững chắc của nền pháp chế, và ngược lại, pháp chế chỉ có thể được củng cố và tăng cường khi xã hội có được hệ thống pháp luật tương đối hoàn chỉnh, đồng bộ, phù hợp và kịp thời.
